داروخانه گیاه پزشکی تابنده

قارچ کش

کنترل شیمیایى بیماری های قارچ

ترکیبات قارچ کش

ترکیبات قارچ کش:

تاریخچه

از اوایل قرن نوزدهم به طور عملی از قارچ کش ها استفاده شده است. در سال 1805 پروست (Prevost) محلول کات کبود را برای کنترل سیاهک پنهان گندم بکار برده است. در سال 1807 فورسیت (Forsyth) گوگرد را برای بیماری سفیدک پودری هلو مورد استفاده قرار داده است. در سال 1882 مخلوط بردو (Bordeaux mixture) جهت کنترل سفیدک کرکی مو مورد استفاده قرار گرفت. در سال 1914 ترکیبات آلی جیوه وارد بازار شد. در سال 1932 به خواص قارچ کشی دی تیوکاربامات ها پی برده شد. در سال 1965 ترکیبات سیستمیک وارد بازار شدند.

گوگرد

گوگرد از سال 1807 تاکنون به عنوان قارچ کش بکار رفته است. این عنصر به میزان فراوان از نفت خام استخراج می شود. برای اصلاح خاک های قلیایی نیز کاربرد دارد. گوگرد خود به تنهایی قارچ کش است. گوگرد به اشکال مختلف مانند گل گوگرد (flowers of sulphur)، گرد گوگرد، گوگرد وتابل و گوگرد میکرونیزه (micronized sulphur) جهت کنترل بیماری های گیاهی بکار می رود.

گوگرد برای کنترل سفیدک های پودری بهترین قارچ کش است. کنه ها را نیز از بین می برد اما با توجه به از بین بردن کنه های شکاری غالبا سبب طغیان کنه های نباتی می شود. مقادیر مورد استفاده از گل گوگرد برحسب میزان رشد گیاه متفاوت است. در مورد انگور زمانی که جوانه ها در حدود 10 سانتیمتر طول دارند به میزان 10 کیلوگرم در هر هکتار بکار می رود. گوگرد در مورد سفیدک پودری گل سرخ و توتون استفاده نمی شود. در مورد این دو بیماری از دینوکپ (کاراتان، میلدکس) استفاده می کنند. این ترکیب دارای خواص معالجه کننده و حفاظتی در مورد گیاهان بیمار بوده و مانند گوگرد کنه کش نیز می باشد.گوگرد میکرونیزه در مقایسه با دیگر انواع گوگرد ذارت کوچکتری (به قطر 3-4 میکرومتر) دارد و درآب به صورت کلوئید درمی آید. در قدیم از گوگرد میکرونیزه علیه لکه سیاه سیب استفاده می شده است اما به علت ریز بودن ذرات و مسدود کردن روزنه های هوایی گیاه سبب گیاسوزی می شد. تحقیقات نشان داده است که گوگرد در سطح گیاه به صورت یون S- در آمده و پس از ورود به قارچ بیمارگر بر سیستم تنفسی قارچ اثر خواهد کرد و مانع انتقال الکترون به اکسیژن می شود. گوگرد در دماهای بیشتر از 14 درجه سانتیگراد به صورت بخار درآمده و در این حالت بر بیماری مؤثر است. در مناطق بسیار گرم برای جلوگیری از گیاسوزی می توان گوگرد را برخاک پای گیاه ریخت.

ترکیبات مس

مهمترین ترکیبات مس که جهت کنترل بیماری های گیاهان مورد استفاده قرار گرفته اند کات کبود، بردو، اکسی کلرور مس و اکسید مس می باشند.

بردو مخلوطی از کات کبود و آهک است. متداولترین فرمول برای مصرف بردو 6/9-6/9-1000 از سولفات مس (kg)، کربنات کلسیم (kg) و آب (L/kg) می باشد. ترکیبات مسی برعکس گوگرد روی انگل های اندوفیت (endophyte)، انگل های داخلی گیاهان)، مانند سفیدک های کرکی، لکه سیاه سیب و گلابی و زنگ ها و باکتری های بیمارگر مؤثرند. ترکیبات مسی تنها گروه از قارچ کش ها هستند که مانند آنتی بیوتیک ها باکتری کش هستند. مخلوط 2% بردو (شامل 2 کیلوگرم سولفات مس+ 2 کیلوگرم آب آهک+ 100 کیلوگرم آب) در کرج علیه آتشک سیب و گلابی بکار می رود. اکسی کلرور مس علیه لکه سیاه سیب و گلابی کاربرد دارد. اکسید مس نیز برای کنترل سفیدک کرکی سیب زمینی مورد استفاده قرار می گیرد. ترکیبات مسی در برابر بارش باران در سطح گیاه پایداری نسبتا زیادی دارد. یکی از مزایای گوگرد و ترکیبات مسی در مقایسه با دیگر ترکیبات شیمیایی، بی خطر (safe) بودن آنها برای انسان و دام و همچنین عدم بروز مقاومت در بیمارگرها ی گیاهی در مقابل گوگرد و ترکیبات مسی می باشد.

یون مس روی آنزیم های دارای SH (اتم گوگرد و ئیدروژن) مانند سیستئین مؤثرند و آنها را بلوکه می کنند. ترکیبات          قارچ کش قدیمی مانند گوگرد و مس دارای چند نقطه اثر در سلول بیمارگر می باشند. علت اینکه بیمارگر ها نسبت به ترکیبات قارچ کش جدید زودتر و بیشتر مقاوم می شوند این است که این ترکیبات دارای یک نقطه اثر در سلول بیمارگر می باشند.

ترکیبات قلع جزو ترکیبات آلی غیر سیستمیک می باشند که در ایران بکار نرفته اند. مانند فنتین استات که برای کنترل سفیدک کرکی سیب زمینی کاربرد داشته است.

ترکیبات آلی جیوه

ترکیبات آلی جیوه جزو سمی ترین و خطرناک ترین ترکیبات شیمیایی برای انسان و دیگر موجودات زنده می باشند. از این ترکیبات کلرور جیوه و اکسید جیوه را می توان نام برد. سوبلیمه با ماده مؤثره کلرور جیوه نوعی دیگر از این ترکیبات می باشد. LD50 این ترکیبات بین 2-3 و حداکثر 7 می باشد. امروزه فقط ممکن است از سوبلیمه برای ضدعفونی بذر در محیط آزمایشگاه استفاده شود. از ترکیبات آلی جیوه مانند فنیل مرکوری استات نیز برای ضدعفونی بذر علیه سیاهک پنهان گندم و قارچ های بذرزاد مستقر در زیر پوسته بذر مانند Fusarium و Helminthosporium استفاده می شده است. این ترکیبات برای ضدعفونی بذر سبزیجات بکار نرفته اند.

ترکیبات بنزن

اول بار پس از جنگ جهانی دوم در فرانسه هگزاکلرو بنزن (HCB) به عنوان اولین ترکیب قارچ کش بنزنی وارد بازار شد. این ترکیب به جای ترکیبات بسیار سمی جیوه برای کنترل سیاهک پنهان گندم معرفی گردید. هگزاکلرو بنزن به دلیل سرطان زا بودن و این که روی قارچ هایی نظیر Fusarium و Helminthosporium مؤثر نبوده است کنار گذاشته شد. بعدها پنتاکلرونیتروبنزن  (PCNB) برای ضدعفونی بذر گندم علیه سیاهک پنهان معرفی شد. این ترکیب برای کنترل بیمارگرهای خاکزی مانند Rhizoctonia solani و Sclerothium rolfsii در خاک قابل استفاده است. از آنجایی که این ترکیب در مزارع دیم و اراضی خشک کم اثر بوده و البته سرطان زا نیز می باشد بعدها ترکیبی به نام مانکوزب برای کنترل سیاهک پنهان گندم جایگزین آن شد. ترکیبات بنزنی سبب اختلال در اکسیداسیون لیپید در قارچ می شوند.

دی تیوکاربامات ها

دی تیوکاربامات ها درصنایع لاستیک سازی کاربرد دارند. این مواد نمک اسید دی تیوکاربامیک می باشند. این اسید بسیار ناپایدار است از این رو برای به دست آوردن این ترکیبات از اثر آمین نوع اول یا دوم این اسید روی سولفورکربن در مجاورت یک ماده قلیایی (NaOH) استفاده می شود. فرمول کلی سنتز این مواد بسته به نوع آمین بکار رفته متفاوت است.

RNH2+CS2+NaOH          RNH-CS-S-Na+H2O

فرمول نوشته شده مربوط به بیس دی تیوکاربامات ها می باشد. در این نوع ترکیبات آمین نوع اول بکار رفته است. در دسته            دی تیوکاربامات ها آمین نوع دوم بکار می رود.

R2NH+CS2+NaOH         R2N-CS-S-Na+H2O 

اگر در دسته اول از بنیان اتیل (C2H5) استفاده شود اتیلن بیس دی تیوکاربامات ها به وجود می آیند. مانند زینب، مانب و مانکوزب. در زینب Zn، در مانب Mn و در مانکوزب Mn و Zn بکار رفته است. اگر در دسته دی تیوکاربامات ها بنیان میتل (CH3) بکار رود دی متیل دی تیوکاربامات ها مانند فربام و زیرام حاصل می شوند. دی تیوکاربامات ها روی آنزیم های دارای بنیان SH مؤثر بوده و سبب جلوگیری از تنفس در قارچ ها می شوند.

تیرام (Thiram)

تترا متیل تیورام دی سولفاید (TMTD) یا تیرام از فرمول ذیل ایجاد می گردد.

دی متیل دی تیو کاربامات سدیم+ ید           تیرام + 2 یدید سدیم

(CH3)2N-CS-S-S-CS-N(CH3)2 

تیرام برای قارچ های انگل داخلی مانند سفیدک های کرکی و قارچ های مولد لکه برگی و همچنین برای ضد عفونی یذر و خاک مورد استفاده قرار می گیرد. تیرام برای انسان و دام سالم و بی خطر است اما سبب بی نطفه شدن تخم پرندگان می شود. اتیلن بیس دی تیوکابامات ها برای ضدعفونی بذر بکار می رفته اند اما این ترکیبات سرطان زا می باشند در مقابل دی متیل دی تیوکاربامات ها سرطان زا نیستند. تیرام برای ضدعفونی بذر سبزیجات بکار می رود. این ترکیب روی کپک خاکستری گیاهان، با عامل قارچی به نام Botrytis cinerea، و کمی هم روی فوزاریوم گندم از طریق ضدعفونی بذر مؤثر است. این ترکیب همراه با برخی ترکیبات سیستمیک ها مانند کربوکسین و بنومیل بکار می رود.

زینب (Zineb)

اتیلن بیس دی تیوکاربامات روی یا زینب در گذشته بسیار پرمصرف بوده است. یکی از معایب این ترکیب سرطان زا بودن آن است. علیه اندوفیت ها (انگل های داخلی گیاهان) کاربرد دارد. زینب برای زنگ ها خصوصا زنگ میخک بکار رفته است. کمبود روی را نیز در برخی موارد برطرف کرده است. روی کنه نقره ای مرکبات نیز مؤثر است.

مانکوزب (Mancozeb)

اثرات این ترکیب شبیه به زینب و در مواردی بهتر از آن است. مهمترین کاربرد آن ضدعفونی بذر برای کنترل سیاهک پنهان گندم می باشد.

متام سدیم (Metham Sodium)

متام سدیم (متیل دی تیوکاربامات سدیم) با نام تجاری واپام (Vapam) به صورت مایع قابل حل 7/32% و 31%                        (SL 32.1,31) در آب، ترکیبی منفرد در بین دی تیوکاربامات ها می باشد. این ترکیب دارای خاصیت تدخینی (fumigant) است و در خاک بکار می رود. پس از اضافه کردن آن به خاک سطح خاک را با پلاستیک به مدت 24 ساعت می پوشانند. واپام روی قارچ های خاکزی، ریشه علف های هرز و نماتدها مؤثر است. به علت گیاسوز بودن پس از کاربرد مدتی زمین را به صورت آیش رها می کنند تا تهویه شود.                                                                                                        

CH3-NH-CS-S-Na

فتالیمیدها

فتالیمیدها از مشتقات نفت هستند. از مهمترین این ترکیبات کاپتان و فالتان می باشند. یکی از معایب این ترکیبات سرطان زا بودن آنهاست. مانند دی تیوکاربامات ها دارای چند نقطه اثر می باشند که این ویژگی سبب عدم بروز مقاومت در قارچ ها نسبت به آنها شده است. این گونه ترکیبات به همین علت همراه با ترکیبات سیستمیک (که دارای یک نقطه اثر می باشند) بکار می روند. جایگزین مناسبی برای فتالیمیدها یافت نشده است. این گروه نیز روی آنزیم های دارای SH و تنفس قارچ های بیمارگر مؤثرند.

 

 

کاپتان (Captan)

کاپتان (N-تری کلرو متیل تیوتترا هیدرو فتالیمید) با نام تجاری ارتوساید (پودر وتابل 50%) یک اندوفیت کش است. مانند           دی تیوکاربامات ها روی سفیدک های سطحی بی اثر است. روی کپک خاکستری و لکه برگی ها مؤثر است. کاپتان برای بیماری غربالی هسته داران بهترین می باشد و باعث خوش رنگی میوه نیز می گردد. برای کنترل نشانه های حاصل از قارچ             Rosellinia necatrix مفید است. روی تنفس قارچ ها در چرخه کربس روی آنزیم های کربوکسی دازها و دهیدروژنازها مؤثر است.

نیتروفنل ها

مهمترین ترکیبات قارچ کش از گروه نیتروفنل ها، دی نیتروفنل ها هستند. یکی از معایب این ترکیبات گیاسوز بودن آنهاست. بدین جهت از این ترکیبات برای اشباع چوب ها و جلوگیری از پوسیده شدن آنها استفاده می شود. این ترکیبات جداکننده (decooperator) هستند به این معنی که با اثر بر فسفوریلاسیون در تنفس سبب عدم تشکیل ATP از طریق جدا سازی سیستم تنفس از سیستم تولید انرژی می شوند. یکی از مهمترین اعضای این گروه دینوکپ (کاراتان) می باشد.

دینوکپ (Dinocap)

دینوکپ (کاراتان) یک استر دی نیتروفنل است. روی سفیدک های سطحی همانند گوگرد مؤثر است .کاراتان در غلظت های زیاد گیاسوز می باشد. در مزرعه به غلظت یک در هزار و در گلخانه به غلظت 3/0-5/0 در هزار توصیه می شود. برای سفیدک سطحی رز و توتون به جای گوگرد و در مورد سفیدک سطحی خیار بهتر از گوگرد عمل می کند.

ترکیبات آلی متفرقه

دودین (Dodine)

دودین یا گوآنیدین منواستات با اسامی تجاری Cyprex و Melprex از جمله ترکیبات غیرسیستمیک و غیر حلقوی می باشد. این ترکیب جزو گروه گوآنیدین ها می باشد. دودین برای لکه سیاه سیب و گلابی بهترین است. دودین سبب از بین رفتن خاصیت جذب انتخابی غشای سلولی قارچ ها می شود. برخی معتقدند که این ترکیب روی سنتز کیتین در دیواره سلولی قارچ ها مؤثر است. دودین دارای خاصیت سیستمیکی نسبی است به این معنی که فقط می تواند تمام بخش های یک برگ را          فرا گیرد.

آنتی بیوتیک های قدیمی

ترکیبات آنتی بیوتیک سیستمیک هستند. این ترکیبات روی قارچ ها، باکتری ها و موجودات شبه میکوپلاسما مؤثر می باشد. از قدیمی ترین آنها می توان به سیکلوهگزیمید و گریزئوفولوین اشاره کرد. آنتی بیوتیک ها به علت گران بودن غالبا در سطح گلخانه بکار می روند. یکی دیگر معایب این گروه از ترکیبات اثرات زیست محیطی نامطلوب آنها می باشد.

ترکیبات سیستمیک

در سال 1965 اولین ترکیب سیستمیک واقعی با نام کربوکسین برای کنترل سیاهک آشکار گندم وارد بازار شد. مهمترین          گروه ها از ترکیبات سیستمیک عبارت از اکساتئین ها، بنزیمیدازول ها، تیوفانات ها، ترکیبات فسفره آلی، آنتی بیوتیک های جدید، ترکیبات ضدسنتز ملانین، ترکیبات ضد سنتز ارگسترول و ضد اامیست ها می باشند. نکته قابل توجه در مورد این ترکیبات وجود یک نقطه اثر (unisite) برای این ترکیبات در قارچ ها می باشد. یک ترکیب سیستمیک باید حداقل دارای چهار ویژگی باشد که عبارتند از:

1-     توسط اندامی از گیاه جذب شود.

2-     به سایر اندام های گیاه انتقال یابد.

3-     بر فیزیولوژی گیاه اثر نامطلوب نداشته باشد.

4-     روی بیمارگر در نقطه اثر مؤثر واقع شود.

نحوه انتقال ترکیبات سیستمیک در گیاه به دو صورت آپوپلاستیک (apoplastic) و سیمپلاستیک (symplastic)              می باشد. در انتقال آپوپلاستیک (غیرفعال یا passive) ترکیب سیستمیک در بخش های غیرزنده گیاه (آوندهای چوبی) جا به جا می شوند. در آپوپلاستیک جهت انتقال از پایین به بالا (از ریشه به سمت برگ ها) می باشد.

در انتقال سیمپلاستیک (فعال یا active) ترکیب سیستمیک در بخش های زنده گیاه (آوندهای آبکش) جا به جا می شوند. در سیمپلاستیک جهت انتقال از بالا به پایین (از برگ ها به سمت ریشه) می باشد. انواع سیمپلاستیک کمتر وجود دارند. نقش حفاظتی ترکیبات سیستمیک در مقایسه با اثرات درمان کنندگی آنها بیشتر است.

ویژگی مقاومت در قارچ ها نسبت به قارچ کش ها ژنتیکی بوده و قابل انتقال به نسل های بعدی می باشد. هتروکاریوت بودن قارچ سبب افزایش مقاومت در آنها نسبت به قارچ کش ها می گردد. قارچ ها نسبت به سمومی که روی سنتز پروتئین، اسیدهای نوکلئیک و تقسیم سلولی مؤثرند در مقایسه با سمومی که روی سیستم تنفسی اثر دارند بیشتر مقاوم می شوند. قارچ ها نسبت به ترکیباتی که بر سیستم های جانبی مانند سنتز ملانین و ارگسترول مؤثرند کمتر مقاومت نشان می دهند. بهترین روش برای جلوگیری از بروز مقاومت در قارچ ها نسبت به ترکیبات شیمیایی عدم کاربرد مکرر و منفرد ترکیبات شیمیایی دارای یک نقطه اثر می باشد. سموم جایگزین و تناوبی باید از سموم غیرمقاوم (مانند سموم قدیمی) باشند. به عنوان مثال امروزه بنومیل همراه با تیرام یا مانکوزب استفاده می شود. بایستی تناوب و اختلاط سموم با هم بکار روند و در سمپاشی غلظت مشخصی از سموم را مورد استفاده قرار داد. همچنین بایستی از غلظت های پایین استفاده نشود و دفعات سمپاشی را نیز بایستی کاهش داد. 

اکساتئین ها (کربوکسیمیدها)

مهمترین اکساتئین ها کربوکسین (ویتاواکس) و اکسی کربوکسین (پلنتواکس) می باشند. این ترکیبات روی آنزیم های تنفسی سیکل کربس خصوصا آنزیم سوکسینیک دهیدروژناز اثر کرده و سبب قطع تنفس در قارچ ها می گردند. کربوکسین از طریق ضدعفونی بذر سبب کنترل بیماری سیاهک آشکار گندم می گردد. روی سیاهک پنهان غلات خصوصا سیاهک پنهان یولاف نیز مؤثر است.

 کربوکسین موجب کنترل Rhizoctonia solani در خاک می شود. این ماده روی قارچ های Fusarium و Helminthosporium تاثیر کمی دارد از این رو همراه با سایر ترکیبات نظیر تیرام برای ضدعفونی بذر گندم و دیگر غلات بکار می رود.

اکسی کربوکسین روی قارچ های مولد زنگ (زنگ های غلات، زنگ میخک و ...) بسیار مؤثر است. این ترکیب از راه ریشه جذب می شود وآپوپلاستیک است. می توان اکسی کربوکسین را از طریق آب آبیاری بکار برد.

بنزیمیدازول ها

از مهمترین بنزیمیدازول ها می توان به بنومیل، تیابندازول و کاربندازیم اشاره کرد. این ترکیبات دارای مصارف بی شماری              می باشند. بنزیمیدازول ها روی تعدادی از قارچ های متعلق به رده آسکومیست و برخی از اعضای رده بازیدیومیست مؤثر بوده و روی هیچ یک از اامیست ها تاثیری ندارند. این ترکیبات علیه بیماری های پس از برداشت میوه ها و دیگر محصولات در انبار خصوصا کپک های سبز و آبی مرکبات مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین بر کپک خاکستری تاثیر قابل توجهی دارند. این ترکیبات برخلاف اکساتئین ها، غالبا برای سمپاشی هوایی محصولات بکار می روند. بنزیمیدازول ها آنتی میتوتیک (antimitotic) هستند به عبارت دیگر مانع انجام تقسیم میتوز می شوند.این ترکیبات با اثر بر پروتئین توبولین مانع انجام تقسیم میتوز در قارچ ها می شوند.

بنومیل (Benomyl) با نام تجاری بنلات (پودر وتابل 50%) مهمترین ترکیب از گروه بنزیمیدازول ها می باشد.

تیابندازول (Thiabendazole) با نام تجاری تکتو (پودر وتابل 60%) جهت ضدعفونی میوه های مرکبات در انبار و نیز ضدعفونی بذر گندم علیه سیاهک پاکوتاه و پنهان مورد استفاده دارد.

کاربندازیم (Carbendazim) با نام تجاری باویستین (پودر وتابل 50 و 60%) جهت ضدعفونی بذر گندم علیه سیاهک آشکار و پنهان مورد استفاده قرار می گیرد. این ترکیب ضد کرم نیز می باشد و علیه نماتدهای خاک و کرم های انگل دام ها بکار رفته است.

تیوفانات ها

تیوفانات ها اول بار توسط ژاپنی ها معرفی شدند. این ترکیبات از نظر کاربرد و نحوه اثر همانند بنزیمیدازول ها می باشند و تنها از نظر فرمول شیمیایی با آنها تفاوت دارند. تیوفانات ها و بنزیمیدازول ها در قارچ بیمارگر به متیل بنزیمیدازول کاربامات (MBC) تبدیل می شوند و این ترکیب است که سبب از بین رفتن قارچ بیمارگر می شود.

تیوفانات متیل (Thiophanate methyl) با نام تجاری توپسین ام (پودر وتابل 70%) یکی از این ترکیبات است که روی سیاهک ها و لکه برگی ها مؤثر است.

ترکیبات آلی فسفره

تعدادی کمی از سموم مربوط به گروه فسفره های آلی به بازار معرفی شده اند. ادی فنفوس (Edifenphos) با نام تجاری هینوزان ( امولسیون 50%) و ایپروبنفوس (Iprobenphos) با نام تجاری کیتازین (گرانول 17%) دو ترکیب فسفره آلی بوده که برای کنترل بلاست برنج (rice blast) بکار رفته اند. هینوزان نسبت به کیتازین از خاصیت سیستمیکی اندکی برخوردار بوده و برای انسان و دام بسیار سمی می باشد.

آنتی بیوتیک های جدید

از آنتی بیوتیک های جدید می توان به بلاستیسیدین اس (Blasticidin S) و کاسوگامیسین (Kasugamycin) اشاره کردکه توسط ژاپنی ها از باکتری Strepttomyces استخراج شده است. این دو ترکیب مانع سنتز پروتئین در قارچ ها می گردند و هر دو علیه بلاست برنج بکار رفته اند.

ترکیبات ضد سنتز ملانین

ملانین (melanin) در دیواره سلولی برخی قارچ ها وجود دارد و در مقایسه با ترکیبات حیاتی موجود در قارچ یک ترکیب ثانویه به شمار می رود. عدم وجود این ترکیب سبب از دست رفتن قدرت بیماریزایی قارچ بدون کاهش رشد می گردد. در این حالت قارچ قادر به خروج از گیاه و تولید لکه یا اسپور نمی باشد. ترکیبات ضد سنتز ملانین غالبا در مورد بلاست برنج معرفی شده اند. یکی از این ترکیبات تری سیکلازول (Tricyclazole) با نام تجاری بیم (Beam) (پودر وتابل 75%) می باشد. مقاومت در قارچ ها نسبت به این ترکیبات مشاهده نشده است.

 

ترکیبات ضدسنتز ارگسترول

ارگسترول ها (ergosterols) از دسته ترکیبات استرول می باشند و در غشای سلولی قارچ ها قرار دارند. برخی از                       آنتی بیوتیک ها مانند نیستاتین ضد سنتز ارگسترول هستند. ترکیبات ضدسنتز ارگسترول روی اامیست ها بی تاثیرند. اامیست ها ارگسترول ندارند و این ترکیب را از گیاه میزبان دریافت می کنند. ارگسترول برای تکثیر و ایجاد اسپور ضروری است. این ترکیبات دارای یک نقطه اثر هستند. برخی از آنها در مسیر تولید ارگسترول روی کربن چهارده به نام C14 demetyletion مؤثرند. این امر باعث عدم دمتیله شدن استرول ها (DMI) می شود. در این حالت استرول بدون متیل حاصل نمی شود و تجمع استرول های متیل دار اتفاق می افتد. گروه دیگر از این ترکیبات در مسیر تولید ارگسترول روی نقطه تبدیلr8 بهr7 اثر             می کنند و باعث تجمع استرول های بدون متیل می شوند. به علت داشتن اثر قاطع (با یک بار مصرف) روی قارچ ها، علیه          بیماری های استراتژیک مانند زنگ های گندم بکار می روند. همچنین علیه سفیدک های پودری، لکه برگی ها و سیاهک پنهان گندم با مقادیر کم مؤثرند.

ترکیبات نوع DMI از نظر شیمیایی به چندین گروه تقسیم می شوند. یکى از مهمترین این گروه ها تری آزول ها (Triazoles) مى باشند که چند مورد از این ترکیبات در ذیل آمده است.

پروپیکونازول (Propiconazole)

پروپیکونازول (تیلت) در ایران بکار رفته است. تیلت (Tilt) به صورت امولسیون 25% است. این ترکیب علیه بیماری هایی نظیر شیت بلایت برنج، فوزاریوز گندم و زنگ زرد گندم تاثیر چشمگیری دارد.

سیپروکونازول (Cyproconazole)

سیپروکونازول با نام تجاری آلتو (Alto) به صورت مایع قابل حل 10% (SL 10) علیه زنگ های گندم بکار می رود. سیپروکونازول همراه با کاربندازیم با نام تجاری آلتوکمبی (Alto combi) به صورت سوسپانسیون عرضه شده است.

دینیکونازول (Diniconazole)

دینیکونازول با نام تجاری سومی ایت (Sumi eight) به صورت پودر وتابل 1% و2% جهت کنترل سیاهک پنهان گندم بکار رفته است. آزول ها علیه قارچ های پوستی یا درماتوفیت (dermatophyte) انسان نیز مؤثرند.

مثال از ترکیبات مؤثر بر نقطه تبدیلr8 به r7 تریدمورف (Tridemorph) است. این ترکیب با نام تجاری کالیکسین (Calixin) به صورت امولسیون 75% علیه سفیدک سطحی چغندرقند و قارچ Rosellinia necatrix بکار رفته است.

ترکیبات ضد اامیست ها

آسیل آلانین ها

مثال مهم از آسیل آلانین ها متالاکسیل (Metalaxyl می باشد. متالاکسیل به صورت گرانول با اسامی تجاری ریدومیل (Ridomil) و آپرون (Apron) علیه Phytophthora، Plasmopara و Peronospora بکار رفته است. ریدومیل و آپرون به ترتیب برای ضدعفونی خاک و بذر مورد استفاده قرار می گیرند. متالاکسیل در گیاه از پایین به بالا و کمتر از بالا به پایین حرکت می کند. در مورد این ترکیب مقاومت اامیست ها بسیار گزارش شده است از این رو آن را با مانکوزب همراه             می کنند.

 

 

فوزتیل آلومینیوم (Fosetyl Aluminium)

فوزتیل آلومینیوم با نام تجاری آلیت (Alliet) روی اامیست ها به طور مستقیم مؤثر نیست بلکه با ایجاد مقاومت در گیاه از طریق تولید فیتوالکسین ها (phytoalexins) نسبت به اامیست ها از شدت بیماری می کاهد. این ترکیب در هر دو سمت به طور یکسان در گیاه حرکت می کند. فیتوالکسین ماده ای ضد میکروب و غیر اختصاصی است که بر اثر تحریک گیاه با عوامل زنده یا غیر زنده در گیاه تولید می شود.

نماتدکش ها

اکثر نماتدکش ها در واقع همه چیز کش یا ضد حیات (biocide) هستند. نماتدکش ها را می توان در چهار گروه                تقسیم بندی کرد که عبارت از هیدروکربن های هالوژن دار، فسفات های آلی، ایزوتیوسیانات ها و کاربامات ها می باشند.

هیدروکربن های هالوژن دار

این ترکیبات شامل دی کلروپروپین- دی کلروپروپان یا دی-دی(D-D)، اتیلن دی بروماید (EDB)، دی بروموکلرو پروپان (DBCP) و متیل بروماید (MB) می باشند. به علت آسیب های زیست محیطی امروزه استفاده از این ترکیبات قدغن شده است. دی بروموکلرو پروپان سبب عقیمی در مردان می شود. این ترکیبات بی رنگ و بو هستند به همین علت به آنها کلروپیکرین اضافه می شود. معمولا دو هفته پس از کاربرد این ترکیبات کشت گیاهان آغاز می شود. این ترکیبات به استثنای D-D همه چیز کش هستند. همچنین این ترکیبات محلول در چربی بوده و روی سیتم عصبی نماتدها مؤثرند.

فسفات های آلی

اتوپروپ (Ethoprop) با تجاری (Mocap) و فنافیموس (Fenamiphos) با نام تجاری نماکور (Nemacur) مثال هایی از فسفات های آلی می باشند. این ترکیبات حشره کش نیز هستند. همچنین سیستمیک بوده و فراریت کمی دارند. فسفات های آلی را می توان قبل یا بعد از کشت بکار برد. این ترکیبات از فعالیت آنزیم ناقل پیام های عصبی ( آنزیم کولین استراز) ممانعت              می کنند و باعث تداوم ارسال پیام عصبی و فلج شدن نماتدها می گردد.

ایزوتیوسیانات ها

از این ترکیبات می توان به متام سدیم (Vapam)، ورلکس (Vorlex) و دازومت (Mylone) اشاره کرد. این ترکیبات دو هفته قبل از کشت بکار می روند. با آزاد سازی ایزوتیوسیانات سدیم (در مورد واپام) یا متیل ایزوتیوسیانات (در مورد ورلکس و دازومت) گروه SH آنزیم ها را مختل می کنند.

کاربامات ها

برخی از کاربامات ها عبارت از آلدیکارب (Aldicarb) با نام تجاری تمیک (Temik)، کاربوفوران (Carbofuran) با نام تجاری فورادان (Furadan)، اکسامایل (Oxamyl) با نام تجاری ویدیت (Vydate) و کربوسولفان (Carbosulfan) با نام تجاری ادونتج (Advantage) می باشند. این ترکیبات حشره کش نیز هستند و دارای فراریت اندکی می باشند. همچنین سیستمیک و محلول در آب هستند و قبل یا بعد از کشت بکار می روند. کاربامات ها در هنگام مصرف باید در زیر خاک شوند. این ترکیبات مانع عمل آنزیم کولین استراز (آنزیم ناقل پیام عصبی) و سبب فلج نماتدها می شوند.

نماتدکش های متفرقه

مهمترین این ترکیبات عبارتند از:

کلروپیکرین (Cl3CNo2): ترکیب اصلی گاز اشک آور می باشد. فوق العاده فرار بوده و همه چیز کش می باشد.

آورمکتین ها (Avermectins): به صورت فرآورده های تخمیری از باکتری Streptomyces avermitilis به دست              می آید. به صورت آزمایشی در مورد نماتدهای انگل گیاهان بکار می رود.

تنظیم کننده های رشد

تنظیم کننده های رشد در واقع ترکیباتی مصنوعی از هورمون ها یا شبه هورمون ها می باشند که در اثر کاربرد روی بیمارگرها تعادل هورمونی این موجودات را بر هم می زنند.

کاربرد مالئیک هیدرازید (کند کننده رشد) روی توتون مانع تولید گره توسط نماتدهای جنس Meloidogyne روی ریشه           می شود و در نتیجه این نماتدها نمی توانند دوره زندگی خود را کامل کنند. استفاده از کینتین (Kinetin) روی برگ ها قبل یا کمی بعد از تلقیح ویروس به برگ ها، از تکثیر ویروس می کاهد و مانع سیستمیک شدن آن در گیاه می گردد.

اسید جیبرلیک توقف رشد جوانه هادر اثر بیماری های ویروسی و میکوپلاسمایی را خنثی و برطرف می کند. کنترل ویروس زردی آلبالو در گیلاس با اسید جیبرلیک عملی بوده است.