مقدمه

رشد جمعیت و به دنبال آن نیاز بشر به محصولات کشاورزی در حد تکافو همواره از دغدغه های کشورهای جهان بوده و رسیدن به امنیت غذایی آرمان مسئولان و کارگزاران در حیطه کشاورزی می باشد چنین می نماید که این افق متعالی با افزایش سطح زیر کشت و بهره گیری از فنآوریهای نوین دور از دسترس نباشد.محدودیت های آب و خاک در اکثر مناطق دنیا و در کشور ما، اثر رویکرد نخست یعنی افزایش سطح کشت را به حداقل رسانیده است. اما بکاریگری روش های مناسب در آماده سازی زمین، بهبود عملیات خاک ورزی، کاشت، داشت، برداشت، تغذیه صحیح گیاه، استفاده بهینه از امکانات در جهت استقرار مناسب گیاه در خاک و افزایش درصد سبز محصول و نیز بهره گیری از اصول درست در مدیریت آفات، بیماری ها و علف های هرز نهایتاً به افزایش عملکرد، کاهش هزینه تولید و خسارت ناخواسته منجر می گردد.

خلاصه ای از فعالیتهای انجام گرفته از مزارع بخش کر توسط کلینیک گیاهپزشکی کر :

مدیریت در بخش های آفات ، بیماری ،کاشت ، داشت و برداشت  گندم 

ارقام گندم کاشته شده در محدوده عملیاتی کلینیک:

شیرودی ، چمران

تعداد بهره برداران: 37نفر

سطح تحت نظارت: 100

توصیه های کلینیک گیاه پزشکی کر در مقوله ضد عفونی بذر:

ویتاواکس تیرام: 2 کیلوبرای هر تن بذر         95 هکتار

علف های هرز مزارع گندم بخش

 نازک برگ  : دم روباهی ،  جو وحشی  ، چچم ، اوریارسلام

عمده علف هرز نازک برگ بخش دم روباهی میباشد .

پهن برگ: هفت بند ، خاکشیر ، ماش وحشی ، کاهوک (گاو چاق کن ) ، بارهنگ کبیر و کاردی  ، بی تی راخ ، ماش وحشی ، کنگر صحرایی ،  چسبک ، شیر تیغک ، فرفیون

عمده علف هرز پهن برگ بخش کر  ماش وحشی و هفت بند  و کاهوک می باشد

زمان های مشاهد هعلف های هرز مهم بخش

1/11/91  مشاهده دم روباهی

20/12/91  مشاهده  هفت بند

27 /12/91  مشاهده کاهوک (گاو چاق کن)

وضعیت مبارزه با علف های هرز

کل اراضی تحت پوشش قرارداد:  100 هکتار

تاپیک (باریک برگ کش) + گرانستار (پهن برگ کش) :  82هکتار

آتلانتیس (دو منظوره):  8 هکتار

سطح اراضی مبارزه نشده :10

کنترل شمیایی علف های هرز

طی بازدیدهای کارشناسان این مرکز در مورد اثر بخشی و کاربرد سموم وعلف های هرز گندم صورت گرفته است.

کنترل علف هرز  مزارع گندم رضایت بخش نبوده و دلایل ان به شرح زیر می باشد

1)پایین بودن کیفیت سموم استفاده شده در مزارع گندم

2)تاریخ گذشته بودن برخی سموم وارداتی

3)استفاده نکردن سموم در مراحل مناسب رویشی علف هرز که توصیه شده بود

4)استفاده کردن سموم در شرایط جوی نامناسب (بادبردگی وبارندگی وسرما

5)استفاده مکرراز یک نوع سم در منطقه طی سالیان متوالی (تاپیک)

تاریخ شروع سم پاشی علف هرز 3/12/91 می باشد

سموم مورد استفاده کشاورزان در بخش و معایب ومزایای سموم

1- اتلانتیس

سمی دو منظوره است که برای پهن برگ وباریک برگ استفاده می شود .

مزایا  در نازک  برگ ها اثر بخشی موثر راداشته (کنترل علف هرز دم روباهی موثر بوده)

معایب:باعث استرس در گیاه گندم می شود  و این استرس با  کودهای تقویتی برطرف می شود .  درمورد علف هرز  پهن برگ ها(خاکشیروماش وحشی) اثربخشی کمتری نسبت به باریک برگ ها داشته است.

 مقدار مورد استفاده سم اتلانتیس 1.5هکتار و در مزرعه اقای موسوی واقع در روستای بکیان مورد آزمایش قرار گرفت

 2- گرانستار:

مقدار مصرف 10تا20گرم در هکتار

در زمین های استفاده شده به خوبی علف های هرزه پهن برگ(ماش وحشی وگل زردوخاکشیر)به خوبی کنترل کرد.

3- تاپیک :

در مورد این سم اپس از اطلاعاتی که با بازید های مکرر انجام دادم و همچنین سوالات که از کشاورزان در مورد مقدار و مدت زمان استفاده از این سم  بدست آوردیم متوجه شدم استفاده مکرر از این سم در طی سال های اخیر باعث  شده که علف هرز نازک برگ (دم روباهی) به این سم مقاوم شده است

در مورد علف هرز دم روباهی درسال های قبل  تراکم  کم و باتوجه به سمپاشی های انجام شده این علف هرز به صورت لکه ای در مزارع وجود داشته و امسال هم با توجه به سم پاشی های صورت گرفته تراکم این علف هرز در منطقه زیاد تر شده و بعضا مشاهده شده در برخی مزارع که در سال های قبل تراکم علف هرز کم و به صورت لکه ای بوده امسال تراکم بسیار زیاد شده و تمام مزرع را گرفته و با وجود سمپاشی با تاپیک تاثیری بر روی علف هرز دم رباهی نداشته است .

در مورد دُز مصرفی سم تاپیک توسط کشاورز  مقدار مصرف این سم  8/0 لیتر در هکتار است ولی حتی  2-1  لیتر در هکتار هم استفاده شده ولی علف هرز دم روباهی را نتوانست به طور کامل کنترل کند .

 مزرعه آقای آقاجان جعفری دو بار سم پاشی با سم تاپیک انجام داد . در سمپاشی اول 1 لیتر در هکتار استفاده کرد و علف هرز کنترل نکرد در سمپاشی دوم 2 لیتر در هکتار استفاده شد باز هم کنترل کامل انجام نشد.

در مزرعه حیدر اکبری علاوه بر سم تاپیک به ان روغن های برای افزایش جذب سموم می شود استفاده شد ولی بازهم کنترل به خوبی انجام نمی گیرد .

باتوجه به اطلاعات به دست آمده به این نتیجه رسیدم که علف هرز دم روباهی به سم تاپیک مقاوم شده است و به کشاورزان اطلاع داده شود که در سال های  آینده نباید از این سم برای کنترل علف هرز دم روباهی استفاده کنند.

آنچه لازم  به ذکر است تراکم بالای علف های هرز ( دم روباهی) در مزارع گندم در همه موارد نتیجه عدم تاثر سموم مصرفی نیست و در اغلب مواردی که قبلا به ان اشاره به این تصور غلط می کشاند که مساله مقاومت علف کش ها و عدم تاثیر آنهاست هر چند این قضیه کاملا هم مطرح نمی باشد و لزوم بیشتر و منسجم تر در این زمینه حس می شود.

استراتژیهای مدیریت مقاومت

1. تناوب علفکشها با طرز تاثیر متفاوت ومخلوط علفکشها
2. استفاده از گیاهان تراریخته
3. تکنیکهای کنترل غیر شیمیائی علفهای هرز
4. استفاده از عملیات زراعی مناسب
5. نظارت بعد از کاربرد علفکش
6. استفاده از مدیریت تلفیقی علفهای هرز

 

 معرفی علف کش های گندم :

 

 

اثر دماهای کم (سرما زدگی)

سرما به دو شیوه ی مستقیم وغیرمستقیم بر زندگی گیاه تاثیر می گذارد.در سرما زدگی مستقیم سرما مستقیما اندامهای گیاه راتحت تاثیر قرار می دهد وچنان چه این نوع سر مازدگی در بهاره پیش ازتلقیح گل ها روی دهد ،حساس ترین اندام گیاه که سنبله ها می باشند،در معرض سرما قرار گرفته ،اندام های تولید مثلی در بر گیرنده ی پرچمها ومادگی خشک شده واز بین می روند و بنابر این تلقیحی صورت نخواهد گرفت و دانه ها پوک می شوند                                       

در سرمازدگی غیر مستقیم سرما محیط زندگی گیاه راتحت تاثیر قرار می دهد.مهمترین پیامدهای سرمازدگی غیر مستقیم عبارتنداز:

پریدگی طوقه (برون زدگی) در نقاطی روی می دهد که اختلاف شب و روز زیاد باشد

خفگی ،در نقاط پست ترمزرعه که آب درروزدر آن جمع میشودودرشبیخ می زند ،روی می دهد

خشکی فیزیولوزیک،هنگامی روی می دهد که به دلیل یخ زدگی آب موجود درخاک امکان جذب آب برای ریشه ها نباشد

 هر دو نوع سرما زدگی در بخش کر مشاهده ولی امسال سرما زدگی بهاره یا همان مستقیم شدید تر بود

نیاز آبی گندم

گندم از گیاهان مصرف کننده ی عمده ی آب نمی باشدوبه همین دلیل آن رادرنقاط خشک ونیمه خشک دنیا می کارند. ریشه های گندم که حالت افشان دارند که تقریباتمام آب قابل دسترس در خاک را جذب کرده و آبی

رادر خاک برای گیاه بعدازخود باقی نمی گذارند حساس تریندورهی زندگی گندم به آبیاریاز آغازمرحله ی غلاف رفتن تا مرحله ی خمیری نرم است.هر نوع تنش خشکیدر این مرحل عملکرد را دچارکاستی کلی می کند.

اولین مرحله آبیاری بهاره زمان ساقه رفتن انجام می شود وآن راساقاب گویند

دومین مرحله آبیاری بهاره زمان غلاف رفتن انجام می شودو آن راخوشاب گویند

سومین مرحله ی آبیاری بهاره زمان گلدهی انجام می شود وآن راگلاب گویند

آخرین مرحله ی آبیاری بهاره زمان شیری شدن انجام می شود وآنراداناب گویند

نیاز خاکی

هرچه خاک مزرعه ی گندم مرغوب تر و حاصلخیز تر باشد،عملکرد درواحد سطح بیشتر است .عواملی که درانتخاب خاک مناسبدخالت دارند به شرح زیر می باشند                                                 

-عمق خاک زراعی

-سطح سفرهای آب زیر زمینی (مزارع بخش در این موضوع مشکل خاصی نداشته)

-شوری خاک  (استفاده بیش اندازه کود های شیمایی باعث شده که به مرور زمان مزارع شروع به شور شدن می کنند)

-فشردگی خاک  (به دلیل استفاده از تراکتور های سنکین در زمان آماده سازی زمین برای کشت برنج یک لایه سخت در عمق 45 سانتیمتری مزارع ایجاد شده وهم باعث فشردگی وشوری خاک میشود )

-اسیدیته ی خاک

  آفات گندم (سن گندم)

یکی از مهترین  بازدید های کلینیک  بازدید های  در خصوص کنترل دقیق  وبه  موفع این آفت بود که از زمان زمستان گذرانی آفت  تا زمان برداشت محصول گندم کنترل و اطلاعات ان  ثبت شد .

شکل شناسی:

حشره کامل سن گندم حشره ای است به طول 13-12 میلیمتر و عرض حدود 6 میلیمتر، رنگ آن از زرد خاکستری تا قهوه ای مایل به سیاه و گاهی کاملاً سیاه مشاهده می شود. سر این حشره مثلثی شکل و در وسط سر، شیار باریکی دیده می شود که جدار آن تا انتهای سر ادامه دارد و در آنجا بهم می رسد. شاخکها پنج بندی و آخرین بند بلندتر از سایر بندها می باشد.

خرطوم حشره نسبتاً بلند و در حال استراحت زیر بدن قرار می گیرد، سپرچه فوق العاده طویل و برجسته و تمام طول بدن و قسمتی از بالهای رویی را می پوشاند، در روی هر کدام از حلقه های شکم یک لکه سیاه وجود دارد. پنجه های پا دارای سه مفصل می باشد که دومی از بقیه کوتاهتر می باشد. سن های نر و ماده را می توان از روی حلقه های تناسلی از یکدیگر تشخیص داد. در سن های نر حلقه ششم شکم ذوذنقه ای و در سن های ماده حلقه ششم شکم مدور و از هفت قسمت کتینی تشکیل شده است. تخم حشره کروی و به قطر 7/0 میلیمتر و معمولاً در دو ردیف و در دسته های 16-14 تایی روی برگها گذارده می شوند، تخم ها پس از خروج به رنگ آبی مایل به سبزاست. سن گندم دارای پنج مرحله پورگی است، پوره های سن اول به طول 2/1 میلیمتر و تقریباً گرد هستند. رنگ پوره ها ابتدا سبز کم رنگ تا زرد و بتدریج تیره می شوند و پس از حدود یک ساعت کاملاً سیاه می شوند، رنگ پوره ها پس از اولین پوست اندازی سرخ آجری که تا حالت بلوغ به همین حالت باقی می مانند.

طرز خسارت

در مرحله اول به گندم حمله می نماید ولی ممکن است گاهی نیز جو میزبان این آفت قرار گیرد.خسارت سن در سه مرحله انجام می گیرد: 1- سن های مادری زمستان گذران 2- پوره ها 3- سن های بهاره.

سن های نر و ماده زمستان گذران بعد از پرواز از ارتفاعات کوهستانی و ترک محل های زمستان گذرانی در مزارع سبز فرود آمده و جهت آمادگی تولید مثل و تخم ریزی از شیره ساقه و برگ های جوان تغذیه می کنند. سن ها خرطوم خود را به داخل نسج سبز بوته گندم مخصوصاً ساقه و برگ، خوشه های سبز جوان فرو برده و از مواد غذایی مخصوصاً گلوتن تغذیه می کنند، در نتیجه این تغذیه آوند های آبکش قطع و خوشه های تازه تشکیل شده خشک و سفید می شوند که از دور قابل تشخیص می باشند.

تاریخ بررسی محل زمستان گذرانی این افت  15/12/91 محل آن کوه های  روستای بکیان  بود .  بازدید های مستمر از محل زمستان گذرانی این آفت واز مزارع گندم در تاریخ 20/12/91 تاریخ ریزش سن ها به مزارع اعلام شد.

تاریخ شروع سم پاشی علیه سن مادر  02/01/92 

تاریخ ظهور اولین تخم های سن  09/01/92

تاریخ مشاهده پوره سن یک  25/01/92

شروع سم پاشی علیه پوره های سن آخر  01/02/92

 

آفات دیگر مشاهده شده در مزارع گندم  زنجرک و شته معمولی گندم بود که توصیه به سم پاشی نشد  چون با سم پاشی علیه سن گندم این آفات کنترل می شد . 

زنگ گندم 

عامل بیماری زنگ زرد (زنگ خطی)همانطور که می دانید قارچ Puccinia striiformis  است. این بیماری از مهمترین بیماری های گندم در ایران است. در سالهایی که بارنگی بهاره داریم  این بیماری شدید تر  و چون  افزایش رطوب و دما باعث نفوذ راحت تر قارچ به گیاه ورشد سریع آن  می شود .

مدیریت بیماری

استفاده از ارقام مقاوم ،  سم پاشی صحیح و به موقع  با سموم تیلت و آلتو به مقدار05/ لیتر در هکتار  ،  استفاد ه مناسب از کودهای اوره  میتوان نام برد .

تاریخ مشاهده زنگ زرد در بخش کر 09/02/92

تاریخ شروع سم پاشی علیه زنگ 24/02/92

در مزارع این بخش کنترل شمیایی در یک مرحله انجام گرفت . بعد از آبیاری اخر گندم به دلیل بالا رفتن رطوبت بیماری شدت گرفت و به خوشه رسید که  در برخی مزارع که آلودگی شدید مشاهده شد  توصیه به سمپاشی مجدد داده شد .

تغدیه گندم

استفاده از کود های میکرو  بخصوص کود روی در میزان محصول تاثیر فراونی داشت که به کشاورزا ن بخش توصیه به محلول پاشی این کود  در زمان خوشه دهی   داده شد

 برداشت محصول   

تاریخ شروع برداشت گندم در بخش کر 26/03/92 بوده بعد از برداشت آن  مزارع آماده کشت برنج می شود .

در این بخش  نبود ادوات برای جمع آوری و بسته بندی کاه وکلش گندم  کشاورزان را مجبور به آتش زدن بقایای گندم می کنند .

 

کلینیک گیاه پزشکی کرٌ  اشنایی کشاورزان با علم کشاورزی چند گاهنامه تهیه و به دست کشاورزان رسانده است که نمونه های  قبلا  ارسال شده است