داروخانه گیاه پزشکی تابنده

زیر راسته جوربالان:

 

کلید شناسایی خانواده های زیر راسته جوربالان

HOMOPTERA

(شته . شپشکها . زنجره ها )

 

۱- شاخک خیلی کوتاه با موی انتهایی .پنجه سه بندی .خرطوم در دنباله سر (حشرات Auchenorrhincha) کیل پشتی به صورت صفجه ای عمود بر بدن قرار میگیرد

۲- شاخک طویل .خرطوم بین پاهای جلوئی .پنجه یک تا دو بندی

حشرات( Sternorrhyncha ) پنجه دو بند تقریبا مساوی دارد همیشه بال دارند و پاها رشد زیادی کرده . شاخک هفت تا ده بندی . بالهای جلوئی غشایی و سخت بارگبالهای مشخص .

- بالهای جلویی غالبا نرم یا با گرد سفیدی پوشیده شده و رگبالها نامشخص است .

۳– کیل پشتی معمولی است .تهیگاه پای وسطی کوتاه و چسبیده به هم . طول بدن حدود ۲۰ میلی متر با سه چشم ساده (Cicadidae )

- طول بدن کمتر . بادو چشم ساده و یا بدون چشم ساده . ساق پای عقبی فقط تعداد کمی خار دارد (Cercopidae )

- ساق پای عقبی ۱ تا چند ردیف خارچه دارد (Cicadellidae )

 

۴ – تهیگاه پای وسطی بزرگتر و به هم متصل میشود ساق پا در پشت و نزدیک پنجه مه میز متحرکی دارد (Delphacidae )

- ساق پا بدون مه میز ولی غالبا خارچه های ثابت کوچکتری به جای مه میز دارندبالهای جلویی غشایی با رگبا لهای کاملا مشخص است (Cixiidae )

- بالهای جاویی شاخی و رگبالهی نا مشخص تر دارد . در سطح بالهای جلویی حفره های کوچکی دیده میشود

- در سطح بال جلویی حفره های کوچک نیست لبه خارجی بالهای جلو در قاعده پهن تر و رگبالها شبکه های زیادی داند (Issidae )

 

۵ – پنجه دوبند تقریبا مساوی دارد همیشه بال دارند و پاها رشد زیادی کرده شاخک ۷ تا ۱۰ بندی بالهای جلوییی غشایی و سخت بارگبالهی مشخص (Psyllidae )

- بالهای جلویی غالبا نرم یا با گرد سفیدی پوشیده شده رگبالها نا مشخص (Aleyrodidae )

 

۶ – پنجه پا ۱ تا ۲ بند که معمولا بند اول کوچکتر است غالبا حشرات بالغ بدون بال هستند و پاها گاهی خیلی کوچک شده . شاخک ۱ تا ۱۳ بندی پنجه پاها در صورت موجود بودن ۱بندی و فقط یک ناخن دارد ماده ها همیشه بی بال ولی نرها بال دار یا بدون بال . تعداد بال نرها فقط یک جفت است

- پاها همیشه پنجه دارند که معمولا ۲ بندی و با یک جفت ناخن است ماده ها بال دار یا بدون بال و غالبا پشت مفصل ششم شکم دو زائده به نام کور نیکول دارند .

 

کلیدشنا سایی زیر راسته و خانواده های پا حباب داران

THYSANOPTERA

(تریپسها )

۱ – انتهای بدن نر و ماده لوله مانند . تخم ریز مشخص ندارند . بالهای جلویی بدون رگبال مشخص ( زیر راسته Tubulfera )

- انتهای بدن حشره ماده مخروطی است که در زیر شکم تخم ریز خنجر مانندی دارند . انتهای بدن نرم پهن و مدور بالهای جلویی رگبال دارند و حداقل یکی از رگبالها تا لبه خارجی بال می سد ( زیر راسته Terebrantia)

- بدن پهن . بالها باریک و نوک تیز (Thripidae)

- بدن پهن نیست . بالها عریضتر و در انتها پهن و مدور. (Aeolothripidae)

 

 

ج_حشرات بالدار با دگردیسی کامل:

 

کلید شناسایی خانواده های بالتوریها

NEUROPTERA

۱-بالهای عقبی طویل و نوار مانند .(Nemopteridae)

۲-بالهای عقبی معمولی پاهای جلویی مانندشیخکهاشکاری (Mantispidae)

۳-پاهای جلویی شکاری نیست . حشرات کوچک با گرد سفیدی پوشیده شده اند.(Coniopterygidae)

۴-مشخصات فوق را ندارد.بند اول سیه طویل و شبیه به گردن( (Raphidiida

۵-بند اول سینه معمولی. نوک شاخک ضخیم و چماقی شکل . طول شاخک بیش از نصف طول بال جلو (Ascagaphidae) طول شاخک کمتر از نصف طول بال جلو (Myrmeleontidae).

۶-نوک شاخک ضخیم وچماقی نیست . شاخکهای نر پر مانند .ماده ها تخم ریز مشخص دارند . (Dilaridae)

۷-شاخکهای نر پر مانند نیست . ماده ها تخم ریز مشخصی ندارند. رگبالها در لبه بال دو شاخه می شوند. حشرات بزرگ . روی بالها لکه های تیره دارند.(Osmylidae)

- رگبالها بطور مشخص در لبه بال دو شاخه نمیشوند .(Sialidae)

-حشرات کوچکتر. روی بالها لکه های تیره مشخص ندارند.(Sisyridae)

۸- حشرات معمولا" سبز رنگ با طول متوسط و شاخک نخی . تعدادرگبال طولی نسبتا" کم. (Chrysopidae)

-حشرات خاکستری تا قهوه ای و کوچک با شاخکهای تسبیحی و چندین رگبال طولی(Hemerobiidae)

 

راسته منقار سران

MECOPTERA

حشرات کوچک با طول متوسطی هستند که سر آنها مانند منقار پرندگان بطرف پایین کشیده شده است . دوجفت بال دارند و انتهای بدن نر غالبا" مانند عقرب بطرف بالا خمیده است و از این رو گاهی آنها را (عقرب نما ) هم می خوانند . تعداد گونه های شناخته شده این حشرات کم و از ۳۰۰عدد تجاوز نمی کندچون تعداد این حشرات کم است هنوز از بروز آنها در ایران خبری نیست بسیاری از گونه های این راسته از خانواده Panorpidaeهستند که انتهای شکم را مانند عقرب نگه می دارند. در بقیه خانواده ها Boreidae وBittacidae و غیره انتهای شکم به بالا خم نمی شود . این حشرات روی گیاهان در سایه زندگی می کنند و از بقایای گیاهی و حیوانی و گاهی حشرات زنده تغذیه می کنند. بالهای منقارسران نسبتا" بلند است و غالبا" لکه های تیره ای روی آنها مشاهده میشود . حشره بالغ تخم خود را در خاک قرار می دهد . لاروها سه جفت پا در روی سینه و هشت جفت پای دروغی که حلقه مانند است در زیر شکم دارند. شفیره ها نمایان است و برای تبدیل شدن به حشره بالغ به سطح خاک می خزند . لارو برخی از انواع حشرات این راسته پاهای دروغی زیر شکم ندارندو داخل خزه ها زندگی میکنند.

کلید شناسایی بالا خانواده های       

                                             بال پولک داران

LEPIDOPTERA

۱-شاخک سنجاقی و نوک پهن است . بال عقبی بدون فرنولوم(پروانه ها )و اگر شاخک به اشکال مختلف ولی سنجاقی نیست و اگر سنجاقی باشد فرنولوم دارد( شب پره ). بال پولک داران بسیار کوچک . دهان حشره بالغ آرواره دارد (میکروها).در بال پولک داران بزرگتر دهان حشره بدون آرواره (ماکروها).واگر بالها با زائده جوگوم بهم متصل می شوند.و یا رگبالها بسیار کم هستند(جوگاتا) .شکل بالهای عقبی و جلویی شبیه یکدیگرند . جوگوم رشد زیادی کرده و فرنولوم ندارند. طول حشره با بالهای باز کمتر از ۲۵میلیمتر.جوگوم و خارهایی در لبه خارجی بال دارند.(Eriocranioidea) و اگر طول حشره با بالهای باز برابر با ۲۵میلیمتر یا بیشتر از آن .جوگوم طویل است.(Hepialoidea)

۲- شکل رگبالها ی جلویی و عقبی بهم شبیه نیستند و جوگوم موجود است ولی در نرها خیلی کوچک است که در عوض فرنولوم مشخصی دارند. بندرت طول آنها با بالهای باز بیش از ۶میلیمتر است . مفصل اول شاخک طویل شده و بصورت نقابی در روی چشم در آمده .(Nepticuloidea)

_ حداقل طول آنها با بالهای باز ۸ میلیمتر است.بدون نقاب روی چشمی. شاخک گاهی خیلی طویل.(Incurvarioidea)

۳- بالها زائد جوگوم ندارد. رگبالها زیاد و رشد کرده.بالها بریدگی ندارد و معمولی هستند.غالبا" از میکروها ولی شامل برخی از ماکروها هم میشود.

روی بال جلو پایه رگ M کم و بیش رشد کرده و سلول درشتی روی بال تشکیل

نمی دهد.طول با بالهای باز بیش از ۳۵میلیمتراست. (Cossoidae)

_طول بالهای باز کمتر از ۳۵میلیمتر است .شاخک کاملا" پر مانند از بالا خانواده Tineoideaو خانواده Psychidea.

_شاخک کاملا" پر مانند نیست . اگر کمی پر مانند باشد رنگ بالها فلزی است.(Zygaenoidea)

۴-روی بال جلو پایه رگ M رشد نکرده و دیده نمی شود و سلول روی آن درشتر (Pyraloidea)

_ لبه خارجی بال جلویی چهار گوش. بالهای غالبا" پهن با موهای نسبتا" کوتاهی روی لبه آنها .(Tortricoidea)

_لبه خارجی بال عموما" باریک . لبه بالها موهای نسبتا" بلندی دارد(Tineoidea).

۵- عضو شنوایی دارد که در بند سوم سینه است(Noctuoidea)

_عضو شنوایی روی بند اول شکم است .(Geometroidea)

 

۶- عضو شنوایی ندارد . فرنولوم دارند ولی همیشه رشد زیادی ندارند. خرطوم رشد زیادی کرده . بالهای جلویی باریک و با زاویه های مشخصی در لبه خارجی Sphingonoidea)

_ فرنولوم و خرطوم ندارند. بالهای جلویی عموما" پهن . شاخکها مخصوصا" در نرها پر مانند .(Bombycoidea)

ادامه بخش سوم :

 

راسته

HEMIPTERA

سن _ شته_ شپشک_ زنجره

 

حشرات این راسته را به دو زیر راسته مشخص :

(الف) سنها (Heteroptera)

(ب) شته و شپشک و زنجره و پسیلید (Homoptra) تقسیم میکنند .

 

الف _ زیر راسته

HETEROPTERA

(نیم سخت بالان)

سنها به رنگهای سبز . قهوه ای و آبی روی گیاهان یافت میشوند که برخی از آنها در اثر تماس شیئ با بدنشان بوی بخصوصی از خود خارج میکنند . سر سنها در امتداد بدن قرار دارد که در دنباله آن خرطوم دیده می شود . سنها چشمهای مرکب بزرگ دارند ولی غالبا" فقط دو عدد چشم ساده در سنهای خاکزی دیده میشود . سنهای آبزی چشم ساده ندارند . شاخکها 5 بند یا کمتر دارند و در سنهای آبزی زیر سر مخفی است . خرطوم سن از لب زیرین ناودانی شکل و سه تا چهار مفصلی تشکیل شده که آرواره ها بصورت

میله های تیزی در داخل آن قرار دادند . در مقطع آرواره ها دو سوراخ یکی برای تزریق ماده بزاقی و دیگری برای مکیدن شیره گیاهی یا خون قرار دارد .

سنها با خم کردن خرطوم در حول مفصلها می توانند تیغه های آرواره خود را داخل بدن میزبان نموده مایع درون آن را پس از تزریق بزاق بمکند .

بند اول سینه سنها معمولا" بزرگ است و کیل پشتی قسمتهای مختلف سه مفصل سینه را در بر میگیرد . بالهای رویی سنها نواحی مشخصی دارند که تفاوت شکل آنها در بین خانواده ها برای شناسایی بکار میرود .

بال جلویی تعداد کمی رگبال در ناحیه غشایی دارد . بسیاری از سنها بدون بال هستند و یا بالهایشان بصورت جوانه های کوچکی است و برای شناسایی آنها لازم است از روی شکل پا وسایر قسمتهای بدن استفاده نمود .روی تخم سنها معمولا" شیارهایی است ونوزاد ها با پاره کردن منظم پوسته رویی تخم همانند در قوطی از آن خارج میشوند . سنهای خاکزی تخمهای خود را معمولا" روی گیاهان بطور ردیفی کنار هم قرار میدهند .

نوزاد سنها پنج دوره پورگی دارند که بتدریج شباهت بیشتری به سن بالغ پیدا می کنند.

کلید شناسایی خانواده های مهم سنها

۱- شاخکها کوچک و از بالای سر دیده میشوند .سنهای خاکزی یا روی آب. طول سر حداقل پنج برابر عرض آن است .(Hydrometridae)

۲ -شاخکها کوچک و از بالای سر دیده نمی شودمحل زندگی زیر سطح آب است .سپرچه دیده نمی شود مگر آنکه طول بدن کمتر از ۵/۲ میلیمتر باشد . خرطوم کوتاه و پهن

۳- طول سر کمتر از برابر عرض آن است . شاخک پنج بندی. طول بدن دو میلیمتر یا کمتر . سپرچه به وسط شکم نمیرسد . محل زندگی روی سطح آب است.

۴- شاخک چهار بندی . زیر شکم انبوهی از موهای نرم نقره ای رنگ دارند.و سنها سبز رنگ که ناخن آنها در امتداد پنجه است .

۵- طول بدن بیش از سه میلیمتر سپرچه حداقل به وسط شکم میرسد و خاکزی است و دارای پنجه دو بندی است.(Acanthosomidae)

۶-پنجه سه بندی . ساق پا خارهای زیادی دارد. به رنگ سیاه تا قهوه ای تیره با جلای فلزی دیده میشوند. (Cydnidae)

۷-ساق پا خار زیادی ندارد در این صورت بدن موی زیادی دارد.سپرچه به انتهای شکم میرسد و کنار کیل پشتی برجستگی ندارد.

۸- زیر شکم موی نرم نقره ای ندارد. خرطوم خمیده و هنگام استراحت به بدن نمی چسبد . طول بدن بیش از ۵/۴ میلیمتر است و خرطوم چهار مفصلی است . (Nabiidae) و خرطوم سه مفصلی (Reduviidae)

۹-سنهایی هستند که هرگز سبز رنگ نیستند . ناخن پهلوی پنجه است. ران پای عقب از نوک شکم میگذرد پاهای وسطی به پاهای عقبی نزدیکتر است.(Gerridae)

-ران پای عقبی به نوک شکم نمی رسد . پای وسطی بین پای جلو و عقب است.(Veliidae)

۱۰-خرطوم مستقیم و هنگام استراحت به بدن می چسبد و طول کمتر از ۵/۴ میلیمتر است . و کیل پشتی و لبه خارجی بال جلو ضمیمه تور مانند دارد. کیل پشتی بطرف عقب برگشته و روی سپرچه قرار می گیرد و یا سر و کیل پشتی سیاه و غشاء بال نامشخص است . (Tingidae) واگر کیل پشتی روی سپرچه را نپوشاند . غشاء بال مشخص و رگ عرضی دارد.(Piemidae)

۱۱- وبدون پوشش تور مانند .پنجه دو بندی.طول بدن کمتر از ۵/۲ میلیمتر(Microphysidae)

۱۲-پنجه سه بندی . بند اول و دوم شاخک کوتاه و ضخیم و طول آنها کمتر از نصف مجموع طول بندهای سوم و چهارم است که خیلی باریک هستند. طول بدن کمتر از سه میلیمتر است (Dipsocoridae)

۱۳-بدن پهن و طول آن بیش از ۵/۳ میلیمتر و شاخک ضخیم . بال جلویی تقریبا" کاملا" غشایی.(aneuridae)

-غشاء بال تا بیش از نوک سپرچه کشیده نشده یا بالها کوچک شده (Aradidae)

۱۴- شاخکها مشخصات فوق را ندارند. چشم ساده ندارندبدن پهن قهوه ای و بی بال (Cimicidae)

۱۵- چشم ساده دارند خرطوم سه مفصلی و هنگام استراحت به سر نمی چسبد . اگر بالها کوچک باشند طول بدن سنها کمتر از ۵/۲میلیمتر است(Cimicidae)

-خرطوم ۳یا ۴مفصلی و هنگام استراحت به سر می چسبد . اگر بالها کوچک باشد طول بدن سنها بیشتر از ۵/۲میلیمتر است . و خرطوم سه مفصلی دارند . (Saldidae)

۱۶- خرطوم چهار مفصلی قسمت غشایی بال رویی تعداد ۵عدد رگبال موازی یا کمتر دارد. اگر بال کوتاه باشد شکم قهوه ای تیره تا سیاه طول سپرچه کوتاهتر از طول خط میانی محل تلاقی دو بال . اگر این طول تقریبا" برابر باشد سطح پشتی بدن براق و نقطه دار . پاها باریک (Berytinidae )

-طول سپرچه برابر یا بیشتر از طول خط میانی محل تلاقی دو بال . اگر این طول تقریبا" برابر باشد سطح بدن براق و نقطه دار نیست(Lygaeidae)

۱۷- قسمت غشایی بال رویی تعداد شش عدد رگبال یا بیشتر دارد . اگر بال کوتاه باشد شکم زرد تا سبز و یا منقوش به لکه های سیاه یا سرخ است. شاخکها ساق پاها و ران پاهای وسطی و عقبی نوار های مشخصی دارند.(Stenocephalidae)

۱۸- شاخکها ساق پاها و ران پاهای وسطی و عقبی نوار مشخصی ندارند . بند چهارم شاخک خمیده . پهنای سر تقریبا" برابر با قاعده کیل پشتی . ران پای عقب با خارهای قوی در زیر و نزدیک نوک است . (Alydidae)

-بند چهارم شاخک مستقیم . سر خیلی باریکتر از پهنای قاعده کیل پشتی و اگر پهنای آنها برابر باشد ران پای عقبی بدون خار. در بال جلو ناحیه چرمی رشد زیادی کرده به رنگ قهوه ای مایل به خاکستری (Coreidae)

-بال جلویی عمدتا" غشایی به رنگ سرخ تا سیاه (Rhopalidae)

۱۹- سپرچه دیده نمیشود مگر آنکه طول بدن کمتر از ۵/۲میلیمتر باشد . خرطوم کوتاه و پهن . (Corixidae)

-سپرچه دیده میشود . خرطوم استوانه ای نوک تیز و مشخص . انتهای شکم دم سختی دارد. (Nepidae)

۲۰- انتهای شکم بدون دم سخت .سنهای پهن و تخم مرغی شکل .ران پاهای جلویی خیلی ضخیم . بالهای جلویی خوب رشد کرده .(Naucorida)

-ران پای جلویی ضخیم نیست . بالهای جلویی رشد کمی دارد.

۲۱- سنهای طویل و قایق مانند که به پشت شنا می کند .طول بدن سنها کمتر از ۳ میلیمتر (Pleidae)